Tak niewiele, a mówi tak wiele. Oznaczenie 3 hormonów: FSH – folikulotropiny, LH-lutropiny i estradiolu, czyli tzw. wielkiej trójki osi podwzgórze-przysadka-jajnik pozwala zdiagnozować lub nadać kierunek diagnozie większości przyczyn zaburzeń miesiączkowania!
Kiedy oznaczać FSH, LH i estradiol?
Najlepiej między 2. a 6. dniem cyklu. W sytuacji braku miesiączki dzień jest bez znaczenia.
Jak najprościej i „po ludzku” zinterpretować i zrozumieć wyniki?
Za niski estradiol, za niskie FSH i LH, czyli hipogonadyzm hipogonadropowy.
Wiedząc, że estradiol powstaje w jajnikach, mamy dwa podejrzenia: albo jajnik nie działa, albo nie jest odpowiednio stymulowany przez hormony nadrzędne, tzw. gonadotropiny: FSH i LH.
Patrzymy więc na FSH i LH – jeśli są niskie, przyczyna może:
znajdować się w głowie., tj. możliwe, że okolica podwzgórzowo-przysadkowa została uszkodzona (np. przez guz, uraz, operację, stan zapalny, krwotok). Należy to zweryfikować wykunując badanie obrazowe (najczęściej rezonans magnetyczny z kontrastem).
być wrodzona (np. zespół Kallmana), wówczas konieczna jest konsultacja genetyka,
stanowić zaburzenie endokrynologiczne, wynikające np. z zaburzeń odżywania, stresu, nadmiernego wysiłku fizycznego.
Za niski estradiol, za wysokie FSH i LH, tj. Hipogonadyzm hipergonadotropowy.
Ta kombinacja wskazuje, że ośrodki w przysadce mózgowej intensywnie produkują FSH i LH, by pobudzić jajniki do pracy. Tymczasem jajników:
albo nie ma (usunięte lub wrodzony brak), albo są niewydolne,
albo przestały już działać (menopauza, przedwczesne wygasanie czynności jajników.
Przyczyną takiego układu hormonalnego mogą być również niektóre wrodzone zespoły genetyczne.
Zwiększony stosunek LH/FSH wskazuje na zaburzenia owulacji lub PCOS , wyjątkowo rzadko na guzy przysadki.
Początkowo prawidłowy poziom FSH i LH, estradiol w dolnej normie lub obniżony (tzw. hipogonadyzm normogonadotropowy – to sytuacja alarmująca charakterystyczna dla czynnościowego podwzgórzowego braku miesiączki.
Wysokie FSH, LH najczęściej w normie i podwyższony estradiol dają podejrzenie gonadotropinomy.