Niedokrwistość, czyli anemia, to jedna z chorób współistniejących z ciążą. Nie wolno jej bagatelizować, gdyż, nieleczona, może mieć poważne konsekwencje zarówno dla matki, jak i rozwijającego się płodu.
Anemię rozpoznaje się na podstawie morfologii krwi obwodowej, która u kobiety ciężarnej powinna być wykonywana co 4-6 tygodni.
Diagnoza anemii w ciąży
Niedokrwistość to stan charakteryzujący się obniżeniem stężenia hemoglobiny w jednostce objętości krwi. Stwierdzone w badaniu morfologicznym niższe wartości stanowią podstawę rozpoznania niedokrwistości u ciężarnej niezależnie od etapu ciąży.
W przypadku niskich wartości hemoglobiny i hematokrytu lekarz prowadzący ciążę bierze pod uwagę pozostałe parametry morfologii, które mogą być pomocne w rozpoznaniu przyczyny anemii. W przypadku anemii mikrocytarnej zleca się badania żelaza we krwi, natomiast przy anemii makrocytarnej podejrzewa się niedobór witaminy B12 bądź kwasu foliowego.
Pochodne kwasu foliowego są jednymi z podstawowych czynników wzrostu i podziału komórek – jego niedobór wiąże się z ryzykiem rozwoju u płodu wad wrodzonych w postaci uszkodzeń cewy nerwowej oraz rozszczepów podniebienia i wargi górnej. Obecnie wielu lekarzy profilaktycznie zaleca stosowanie preparatów kwasu foliowego już na 6–12 miesięcy przed planowaną ciążą.
Organizm ciężarnej jest szczególnie narażony na wystąpienie niedokrwistości, ponieważ zwiększa się ilość krążącej krwi i dochodzi do jej rozcieńczenia. Rozwijający się malec przez łożysko bez pardonu zabiera też matce cenne składniki odżywcze. To jednak sytuacja naturalna.
Znacznie poważniejszym problemem natomiast jest anemia występująca wskutek pewnych powikłań, np. odklejenia łożyska czy częstych plamień. Takie sytuacje są niebezpieczne same w sobie i mogą prowadzić nawet do poronienia, a ponadto przyczyniają się do powstawania niedokrwistości. Trzeba jednak uspokoić przyszłe mamy, bowiem zdarzają się one rzadko.
W większości przypadków przyczyną anemii jest zwiększone zapotrzebowanie na żelazo (zwłaszcza w I trymestrze ciąży), zaburzenia wchłaniania tego pierwiastka czy też choroby przewodu pokarmowego bądź krwawienia. Przyczyną złego wchłaniania mogą być wymioty, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, a także brak apetytu i zaburzenia trawienia.
Rola żelaza w organizmie w ciąży. Żelazo jest niezbędne do życia. Stanowi składnik hemoglobiny i enzymów uczestniczących w procesie oddychania, ułatwia krwinkom czerwonym transport tlenu do krwi. Podczas ciąży wpływa na prawidłowy rozwój płodu (m.in. pomaga w odpowiednim kształtowaniu się mózgu dziecka). Zapewnia również prawidłowe funkcjonowanie łożyska i odpowiednie dotlenienie macicy. Warto wykonać morfologię jeszcze przed zajściem w ciążę – aby sprawdzić zapasy żelaza przyszłej mamy. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacząco wzrasta od 7. miesiąca ciąży, gdy płód zaczyna gwałtownie rosnąć i gromadzić żelazo w wątrobie.