Skąd się biorą bliźniaki ?

utworzone przez | cze 9, 2023 | Bez kategorii

SKĄD SIĘ BIORĄ BLIŹNIĘTA?

Ciąża jednojajowa powstaje wtedy, gdy jedna komórka jajowa zostaje zapłodniona przez jednego plemnika, a następnie ulegnie podziałowi. Należy podkreślić, że nie możesz zwiększyć lub zmniejszyć szans na bliźniaki jednojajowe. Należy podkreślić, że w zależności od tego, w którym dniu doszło do podziału komórki, możemy mówić o ciąży jednojajowej:

  • dwukosmówkowej, dwuowodniowej (1.–3. dzień po zapłodnieniu) – każde dziecko ma własną kosmówkę i owodnię,
  • jednokosmówkowej, dwuowodniowej (4.–7. dzień po zapłodnieniu) – dzieci rosną w osobnych workach owodniowych, ale mają wspólną kosmówkę. Ciąża obarczona jest większym ryzykiem powikłań, związanych z nierównym podziałem łożyska między bliźniakami.

Do ciąży bliźniaczej dwujajowej dochodzi wówczas, gdy w jednym cyklu miesiączkowym dwie komórki jajowe zostaną zapłodnione przez dwa plemniki. Każde z bliźniąt ma własny worek owodniowy i osobną kosmówkę, która przekształca się później w łożysko.

JAKIE SĄ OBJAWY CIĄŻY BLIŹNIACZEJ?

Zastanawiasz się, kiedy będzie wiadomo, że spodziewasz się bliźniaków? Możesz się o tym dowiedzieć podczas badania USG w 4. tygodniu ciąży. Świadczy o tym obecność kilku pęcherzyków ciążowych. Aby jednak to potwierdzić, trzeba poczekać do 6. tygodnia, wówczas lekarz ustali liczbę bijących serduszek. Sprawdź też, kiedy należy zgłosić się na USG połówkowe.

Objawy ciąży bliźniaczej często są bardziej nasilone niż w przypadku ciąży pojedynczej. Możemy do nich zaliczyć:

  • silne nudności i wymioty,
  • dolegliwości żołądkowe, związane z uciskiem płodów na organy wewnętrzne,
  • problemy z zasypianiem, ponieważ duży brzuch utrudnia znalezienie wygodnej pozycji,
  • ruchy dziecka odczuwane w kilku miejscach jednocześnie,
  • wyższe położenie dna miednicy, co można wykryć po 24. tygodniu,
  • szybsze przybieranie na wadze i większy obwód brzucha,
  • duże przyrosty beta-hCG.

CIĄŻA BLIŹNIACZA – JAKIE NIESIE ZE SOBĄ RYZYKO?

Podczas ciąży mnogiej mogą wystąpić różne komplikacje, dlatego zaliczana jest ona do ciąż wysokiego ryzyka. Przyszła mama powinna teraz szczególnie o siebie zadbać, aby nie zaszkodzić maluszkom. Musi być pod stałą kontrolą lekarską. Pakiety prowadzenia ciąży obejmują kompleksową opiekę ginekologów i położnych, a także badania laboratoryjne. Jeśli coś Cię zaniepokoi, możesz umówić się na konsultację o dowolnej porze.

Jakie są obowiązkowe badania w ciąży? Przyszła mama powinna wykonać morfologię krwi, stężenie glukozy i ogólną analizę moczu. Ginekolog zleci odpowiednie badania, aby upewnić się, że pacjentka cieszy się dobrym zdrowiem.

W ciąży bliźniaczej przyszła mama jest bardziej narażona na nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy, żylaki i niedokrwistość. Istnieje też większe prawdopodobieństwo:

  • wystąpienia niewydolności ciśnieniowo-szyjkowej;
  • przedwczesnego porodu, należy przy tym podkreślić, że poród w terminie w przypadku ciąży mnogiej oznacza 37. tydzień, a nie 40.;
  • wielowodzia, czyli zbyt dużej ilości płynu owodniowego;
  • przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM).

Przyszła mama, zwłaszcza spodziewającą się bliźniaków, powinna umieć rozpoznać objawy przedwczesnego porodu. Ciężarna musi natychmiast zgłosić się do szpitala, jeśli cały czas odczuwa skurcze macicy, przypominające bóle miesiączkowe. Do niepokojących objawów zaliczamy też: wodniste, krwawe upławy, ucisk w dolnej części miednicy, ból w części lędźwiowej kręgosłupa.

ZAGROŻENIA W CIĄŻY BLIŹNIACZEJ

Ciąża mnoga jest poważnym zagrożeniem nie tylko dla mamy, lecz także dla dzieci. Testy prenatalne pozwalają wykryć lub wykluczyć wady genetyczne płodu na wczesnym etapie ciąży.

Do najczęstszych powikłań zaliczamy:

  • hipotrofię, czyli niską masę urodzeniową dziecka;
  • obumarcie jednego płodu, do którego może dojść na każdym etapie ciąży;
  • zespół przetoczenia krwi między bliźniętami (TTTS) – dotyczy jedynie ciąży jednokosmówkowej; u dawcy pojawia się niedokrwistość, zahamowanie wzrostu i małowodzie, z kolei u biorcy dochodzi do niewydolności krążenia i wielowodzia.

CO SPRZYJA CIĄŻY MNOGIEJ?

Kiedyś zabieg in vitro zwiększał szansę na ciążę bliźniaczą, ponieważ lekarze wprowadzali nawet kilka zarodków do macicy z nadzieją, że któremuś z nich uda się w niej zagnieździć. Obecnie transferuje się zwykle jeden zarodek, chyba że istnieją pewne wskazania. Dwa zarodki można podawać kobiecie po 35. roku życia, aby zwiększyć szansę na implantację. Zanim zaczniesz starać się o dziecko, sprawdź, jakie warto wykonać badania przed ciążą.

Prawdopodobieństwo ciąży mnogiej wzrasta, gdy w rodzinie występowały bliźniaki. Do pozostałych czynników zaliczamy:

  • rasę (częściej zdarza się to u czarnoskórych kobiet),
  • wcześniejsze stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej,
  • wiek mamy (powyżej 35 lat),
  • leczenie wspomagające płodność, ponieważ leki zawierające ludzką gonadotropinę kosmówkową stymulują owulację, co sprawia, że jajniki produkują więcej komórek jajowych niż w naturalnym cyklu.

Ciąża bliźniacza często kończy się cesarskim cięciem, wskazaniami do zabiegu są: nieprawidłowe ułożenie jednego z dzieci, przedwczesne odklejenie łożyska, ryzyko niedotlenienia płodu, duża różnica wagi między bliźniakami.

TEST PAPP-A – CO TO?

Test PAPP-A, znany również jako test podwójny, jest zaliczany do podstawowych badań prenatalnych. Można go wykonać pomiędzy 11 a 13 (+6) tygodniem ciąży. W ten sposób możliwe jest określenie ryzyka wystąpienia zespołu Downa (trisomia 21), Edwardsa (trisomia 18) i Patau (trisomia 13). Specjaliści zalecają, aby przeprowadzić go u każdej ciężarnej. Wspomniane badanie jest bezinwazyjne, co oznacza, że nie zagraża bezpieczeństwu maluszka i mamy. Wynik charakteryzuje się dużą czułością, ponieważ test podwójny PAPP-A pozwala wykryć do 90% zaburzeń.

Test podwójny polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi ciężarnej, a następnie przekazaniu jej do analizy laboratoryjnej. Dzięki temu można oznaczyć stężenie wolnej podjednostki beta HCG i białka PAPP-a. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zachęca, aby jednocześnie wykonać ocenę przezierności karkowej podczas badania USG I trymestru. W ten sposób lekarz porówna wyniki, a następnie stwierdzi, jakie jest ryzyko wystąpienia wady genetycznej.

TEST PAPP-A – KIEDY WYKONAĆ?

Koszt testu PAPP-a to 250-400 zł, cena różni się w zależności od laboratorium. Na wynik trzeba zazwyczaj poczekać 7-10 dni. NFZ refunduje badanie u kobiet z grupy wysokiego ryzyka. Przyszła mama musi spełnić przynajmniej jeden z warunków:

  • skończone 35 lat,
  • urodzenie dziecka z wadą rozwojową,
  • obciążenie wadą genetyczną,
  • nieprawidłowe wyniki badania USG,
  • przypadki występowania wady genetycznej w rodzinie partnera.

TEST PAPP-A – NORMY

Jeśli wartość PAPP-a wynosi poniżej 0,5 MoM, a wolnej podjednostki B-HCG przekracza 2,52 MoM, wzrasta ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa. Z kolei ryzyko wystąpienia zespołu Patau i Edwards zwiększa się, gdy stężenie wspomnianego białka i hormonu spada poniżej 0,33 MoM. Wyniki badania PAPP-a mogą również wskazywać na podwyższone ryzyko pojawienia się zespołu Turnera u maluszka. W tym przypadku wartość białka spada poniżej 0,5 MoM, natomiast wolnego beta HCG oscyluje wokół 1 MoM.

Do obliczenia ryzyka wystąpienia wady genetycznej wykorzystuje się specjalistyczny program komputerowy. Oprócz wyniku testu PAPP-a bierze się pod uwagę wiek pacjentki, tydzień ciąży i obciążony wywiad położniczy. Wiek ciąży ustala się na podstawie daty ostatniej miesiączki lub wcześniej wykonanego USG.

CO MOŻE ZAFAŁSZOWAĆ TEST PAPP-A?

Na nieprawidłowy wynik może wpłynąć infekcja, stres, wiek ciąży czy zaburzenia hormonalne. Specjaliści przypominają, że przyjmowanie antybiotyków, antydepresantów, leków hormonalnych, immunosupresyjnych, przeciwwirusowych i przeciwastmatycznych, mogą dawać fałszywie dodatni wynik.

TEST PAPP-A – JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ?

Wcześniejsze spożycie posiłku nie wpłynie na wynik testu PAPP-a. Można go wykonać o dowolnej godzinie. Przypominamy, że nie trzeba pobierać krwi w tym samym dniu, w którym planowane jest badanie USG płodu.

BADANIA PRENATALNE – CZY WARTO WYKONAĆ?

Jeśli boisz się inwazyjnych badań prenatalnych, porozmawiaj z lekarzem prowadzącym ciążę na temat testu SANCO. Do jego wykonania potrzebna jest niewielka próbka krwi od przyszłej mamy. Przypominamy, że osocze ciężarnej zawiera materiał genetyczny maluszka. W ten sposób można określić ryzyko pojawienia się trisomii, zespołu wad wrodzonych i zaburzeń w liczbie chromosomów płci. Nowoczesne badania prenatalne są nieinwazyjne, co oznacza, że nie ingerują w środowisko płodu. Dzięki temu nie przyczyniają się one do poronienia.

NIEPRAWIDŁOWY WYNIK – CO OZNACZA?

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wynik uważa się za nieprawidłowy, gdy wyliczone ryzyko jest równe lub wyższe niż 1:300. Zły wynik testu PAPP-a pozwala zaplanować odpowiednie leczenie, a także przygotować rodziców na przyjście na świat chorego dziecka. Należy zaznaczyć, że nie wskazuje on jednoznacznie na chorobę maluszka, ale stanowi podstawę do wykonania inwazyjnych badań prenatalnych, takich jak amniopunkcja lub biopsja kosmówki. W pierwszym przypadku pobiera się 15 ml płynu owodniowego, natomiast w drugim – fragment kosmówki, czyli błony płodowej. Pobrany materiał zawiera komórki płodu, które podlegają szczegółowej analizie. W ten sposób można wykryć ewentualne nieprawidłowości.

Z drugiej strony prawidłowy wynik nie eliminuje ryzyka wystąpienia wady genetycznej, w związku z czym lekarz może skierować ciężarną podwyższonego ryzyka na test NIFTY, potrójny lub zintegrowany. Późna ciąża wiąże się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia wad wrodzonych u maluszka. Aby ocenić prawdopodobieństwo zaburzeń, warto wykonać bezinwazyjny test PAPP-a, SANCO, Veragene, Veracity czy Panorama. Wspomniane badania są nieinwazyjne, bezpieczne, a także wyróżniają się bardzo wysoką czułością. Należy podkreślić, że test PAPP-a nie daje 100% pewności. Nieprawidłowy wynik skłania do pogłębionej diagnostyki, pozwalającej wykluczyć lub potwierdzić wadę genetyczną. 

DLACZEGO NALEŻY SPRAWDZIĆ GRUPĘ KRWI W CIĄŻY?

Zazwyczaj w czasie pierwszej wizyty ginekolog zleca ciężarnej szereg badań, w tym oznaczenie grupy krwi. W ten sposób lekarz może ustalić, czy w danym przypadku istnieje ryzyko konfliktu serologicznego. Na wynik czeka się 1-5 dni roboczych od momentu wykonania badania. Specjalista pobiera krew z przedramienia, podobnie jak w przypadku standardowych badań laboratoryjnych.

W Internecie dostępne są kalkulatory grupy krwi, które wyświetlają możliwe kombinacje. Wystarczy, że wprowadzimy grupę krwi obojga rodziców.

KONFLIKT SEROLOGICZNY: KIEDY SIĘ POJAWI?

Konflikt serologiczny może wystąpić wtedy, gdy matka ma krew Rh-, a ojciec Rh+. Jeśli dziecko odziedziczy dodatni czynnik Rh, występuje niezgodność w zakresie antygenu D. Do konfliktu serologicznego dochodzi, gdy krew maluszka zmiesza się z krwią matki. W tym przypadku organizm kobiety w ciąży uzna krwinki dziecka za obce i zaczyna produkować przeciwciała odpornościowe.

W pierwszej ciąży do takiej sytuacji dochodzi najczęściej w czasie porodu. Do tego momentu krwioobiegi ciężarnej i dziecka były oddzielone łożyskiem, w związku z tym organizm mamy nie wytworzył alloprzeciwciał. Należy jednak podkreślić, że konflikt serologiczny może pojawić się na wcześniejszych etapach ciąży. Odklejenie się łożyska lub zabiegi wewnątrzmaciczne mogą przyczynić się do immunizacji. Wystarczy, że 0,2 ml krwi dziecka przedostanie się do krwiobiegu mamy, aby doszło do zainicjowania tego procesu.

Chociaż konflikt serologiczny najczęściej występuje wtedy, gdy pojawia się niezgodność w zakresie antygenu D, niekiedy przyczyna tkwi w innych układach krwi. Może do niego dojść, gdy kobieta w ciąży ma grupę 0, a dziecko odziedziczyło grupę A lub B. Należy jednak zaznaczyć, konflikt w zakresie grup głównych (A, B, O) nie daje tak poważnych i ciężkich powikłań jak w przypadku niezgodności w zakresie Rh (antygenu D).

KIEDY NIE WYSTĄPI NIEZGODNOŚĆ SEROLOGICZNA?

Warto przypomnieć, że do konfliktu serologicznego nie dojdzie w następujących sytuacjach:

  • matka i ojciec dziecka mają ujemny czynnik Rh,
  • kobieta ma grupę Rh+, a mężczyzna – Rh-,
  • dziecko odziedziczy grupę krwi po mamie.

DLACZEGO KONFLIKT SEROLOGICZNY JEST TAK NIEBEZPIECZNY?

Przeciwciała skierowane przeciwko antygenowi RHD znajdującemu się na krwinkach czerwonych pozostają w organizmie kobiety na zawsze, dlatego konflikt serologiczny w kolejnych ciążach może wystąpić wcześniej. Wspomniana niezgodność może prowadzić do choroby hemolitycznej, która zagraża życiu i zdrowiu dziecka.

Jeśli przeciwciała matki zaatakują antygen D u dziecka, dochodzi do rozpadu jego krwinek czerwonych. To z kolei prowadzi do niedokrwistości, obrzęku płodu, przerostu łożyska, wątroby i śledziny płodu, a w skrajnych przypadkach do uszkodzenia narządów wewnętrznych i niedotlenienia. Po porodzie obserwuje się wzmożoną żółtaczkę u noworodków. Objawy choroby hemolitycznej (czyli wynikającej z rozpadu kreinek czerwonych płodu)  pojawiają się w pierwszej dobie życia, a czasami już w okresie prenatalnym.

W pierwszej ciąży konflikt serologiczny rzadko niesie ze sobą zagrożenie, jednak w kolejnych ciążach może być naprawdę niebezpieczny dla dziecka. Poronienie, inwazyjne badania prenatalne, ciąża pozamaciczna, odklejenie się łożyska i krwawienie z dróg rodnych przyczyniają się do wytworzenia pamięci immunologicznej. Kobieta „uczula się” antygenami krwinek czerwonych i produkuje przeciwciała, które uaktywniają się w kolejnej ciąży.

Należy również zauważyć, że istnieją pewne mechanizmy pozaciążowe, które prowadzą do wytworzenia wspomnianych przeciwciał. Zaliczamy do nich:

  • transfuzję krwi niezgodnej grupowo,
  • używanie tej samej igły przez kilka osób.