Poród naturalny

Poród siłami i drogami natury odbywa się drogą pochwową. Jeżeli nie jest zakłócony interwencjami medycznymi (np. podaniem oksytocyny, przebiciem pęcherza płodowego czy podaniem znieczulenia), można mówić o porodzie naturalnym.

Symptomy zwiastujące poród:

  • odejście czopa śluzowego (różowa wydzielina z pochwy),
  • biegunka bądź wymioty (organizm samodzielnie się oczyszcza),
  • sączenie wód płodowych,
  • ból okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa (ból krzyża).

Fazy porodu

Poród I faza

Pierwszy okres porodu to czas od pojawienia się regularnych skurczy dających postęp porodu, czyli rozpoczęcie skracania i rozwierania szyjki macicy, aż do osiągnięcia pełnego rozwarcia szyjki macicy (10 cm). Czas trwania może być bardzo różny – do 14 godzin przy pierwszym dziecku, przy kolejnym – do 8 godzin. 

Początkowo skurcze pojawiają się co 8‒10 minut i trwają około 30 sekund. Taki stan pozwala, aby kobieta pozostawała w domu, wzięła prysznic, relaksowała się przy ulubionej muzyce. Ból może być podobny do tego, który pojawia się w czasie miesiączki, ale może też „iść” z okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa (tzw. bóle z krzyża). Kobiety opisują go jako opasujący, falowo narastający. 

Poród a niefarmakologiczne sposoby łagodzenia bólu

Stopniowo skurcze stają się coraz bardziej regularne, dłuższe i bardziej bolesne. To czas, kiedy można zacząć stosować niefarmakologiczne sposoby łagodzenia bólu:

  • aktywność – ruch zmniejsza odczuwanie bólu,
  • oddech – regularne oddechy pozwalają na obniżenie napięcia,
  • pozycje wertykalne, czyli takie, w których kobieta jest pionowo, a nie równolegle do podłoża (nie leży na plecach), czyli np. kuca czy siedzi na piłce – przyspieszają przebieg porodu, łagodzą ból porodowy,
  • masaż – osoba towarzysząca może masować najbardziej bolesne miejsca – najczęściej jest to okolica lędźwiowo-krzyżowa,
  • zimne i ciepłe okłady na odcinek lędźwiowy kręgosłupa,
  • immersja wodna – kąpiel, prysznic redukują napięcia,
  • krzyk, wydawanie dźwięków – rozluźnia ciało i dodaje energii.

Kiedy skurcze stają się coraz częstsze, pojawiają się co 5 minut bądź częściej, to czas, aby udać się do szpitala. Na izbie przyjęć położna zbierze wywiad dotyczący ciąży, a także trwającej akcji porodowej, zbada rodzącą oraz podłączy zapis KTG. 

Badanie KTG pozwala na określenie, jak często pojawiają się skurcze, jak są silne oraz jak reaguje na nie tętno dziecka. Jeśli wszystko jest w porządku, rodząca przechodzi na salę porodową. Tam opiekuje się nią zazwyczaj jedna położna do końca swojej zmiany dyżurowej.

Jeśli rodząca, mimo korzystania z niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu, chce skorzystać ze znieczulenia zewnątrzoponowego – ma do tego prawo. Położna zgłasza wolę pacjentki lekarzowi dyżurującemu na sali porodowej i prosi anestezjologa. 

Poród a znieczulenie zewnątrzoponowe (zzo)

Przebieg znieczulenia zewnątrzoponowego (zzo)

  • przeprowadzenie wywiadu przez anestezjologa – uczulenia na leki, środki znieczulające, przebieg znieczuleń, jeśli takie były;
  • podpisanie zgody na znieczulenie;
  • pobranie krwi do badań (morfologii i układu krzepnięcia) – jeśli jeszcze nie zostały pobrane;
  • nawodnienie pacjentki poprzez podłączenie płynów (np. płyn fizjologiczny wieloelektrolitowy, tzw. PWE) w kroplówce;
  • rodząca siada lub kładzie się na boku tak, aby plecy ułożyć w pozycji „kociego grzbietu”;
  • lekarz wprowadza do przestrzeni zewnątrzoponowej igłę wraz z cewnikiem, który pozostanie tam, aż do zakończenia porodu – przez ten cewnik podawane jest znieczulenie w dawce, która pozwala na utrzymanie aktywności ruchowej w czasie porodu. Jeśli zaistnieje konieczność, anestezjolog podaje kolejne dawki znieczulenia, aby rodząca nie odczuwała bólu.

Możliwe powikłania zzo:

  • popunkcyjne bóle głowy,
  • bóle pleców,
  • świąd całego ciała,
  • problemy z oddawaniem moczu,
  • powstanie krwiaka w przestrzeni zaotrzewnowej,
  • porażenie neurologiczne,
  • zapalenie mózgu i opon mózgowych. 

W czasie I okresu porodu położna bada rodzącą mniej więcej co 2 godziny, z taką samą częstotliwością podłącza zapis KTG, natomiast w międzyczasie co 15 minut słucha tętna dziecka. Kiedy rozwarcie szyjki macicy osiągnie 10 cm, mówimy wtedy o pełnym rozwarciu, rozpoczyna się II okres porodu. 

Poród II faza

II okres porodu, niezależnie od tego, który raz kobieta rodzi, nie powinien trwać dłużej niż 2 godziny. W tym czasie bardzo ważne jest, aby wsłuchiwać się w swoje ciało, skupić się na oddechu i potrzebie parcia. Ciało kobiety jest przygotowane do porodu, więc samo podpowiada, kiedy jest najlepszy moment na parcie.

Skurcze parte są bardzo intensywne, częste i powodują instynktowną potrzebę parcia, której ciężko jest się przeciwstawić. W czasie II okresu ważne jest, aby rodząca przybierała dowolne pozycje, w których czuje się dobrze, najlepiej, aby były to pozycje wertykalne.

W czasie skurczu parcie może być wspomagane przez wydawanie dźwięków, które rozluźniają tkanki. Kiedy główka już wyłania się na zewnątrz, warto słuchać położnej, która pokieruje ostatnią fazą parcia tak, aby dziecko pojawiło się na świecie łagodnie, a tkanki krocza zdążyły się rozciągnąć – dzięki temu być może uda się uniknąć nacięcia krocza.

Nacięcie krocza nie jest koniecznością i można starać się tego uniknąć przez: 

  • masaż krocza jeszcze w trakcie ciąży, np. olejkiem migdałowym lub z kiełków pszenicy;
  • stosowanie pozycji wertykalnych w trakcie porodu;
  • stosowanie ciepłych okładów na krocze w trakcie porodu;
  • kontrolowanie parcia – w fazie wyłaniania się główki należy starać się chronić krocze – położna kontroluje stopień rozciągnięcia tkanek krocza, tak aby nie pękły.

Poród III faza

Po urodzeniu dziecka rozpoczyna się III okres porodu, w którym powinno urodzić się łożysko. Dziecko pozostaje w kontakcie skóra do skóry z mamą, a w tym czasie następuje odklejenie łożyska pod wpływem oksytocyny, która wydziela się w czasie porodu. III okres porodu trwa do 30 minut. Po urodzeniu łożyska położna sprawdza czy jest ono kompletne i czy żadne części nie pozostały w jamie macicy.

Poród IV faza

IV okres porodu to okres 2 godzin po porodzie, w czasie którego maluch powinien pierwszy raz podjąć ssanie piersi. Idealnie byłoby, gdyby mógł sam dopełznąć do piersi, znaleźć ją i samodzielnie się przystawić. Zjawisko to nazywane jest breast crawl. Pozwala dziecku na wykorzystanie potrzeby ssania i naukę pobierania pokarmu z piersi.

Po 2 godzinach obserwacji kobiety i dziecka na sali porodowej, rodząca zwykle jest przenoszona na oddział poporodowy.

Poród a cięcie cesarskie

Cięcie cesarskie wskazania:

  • niewspółmierność porodowa – zbyt duże dziecko w stosunku do wymiarów miednicy,
  • szacowana duża masa płodu (powyżej 4 kg),
  • wskazania ortopedyczne, kardiologiczne, okulistyczne, psychiatryczne,
  • łożysko przodujące,
  • brak postępu w I okresie porodu,
  • dystocja szyjkowa (brak postępu w rozwieraniu szyjki macicy),
  • zagrażająca zamartwica (nieprawidłowy zapis KTG),
  • ciąża wielopłodowa, kiedy pierwszy z płodów jest w nieprawidłowym położeniu, np. poprzecznym),
  • stan przedrzucawkowy,
  • zagrażająca infekcja wewnątrzmaciczna.

Przebieg cięcia cesarskiego

  • Jeśli cięcie cesarskie jest zaplanowane, ciężarna pozostaje na czczo.
  • Wieczorem poprzedniego dnia i rano w dniu cięcia cesarskiego powinna umyć się specjalnym płynem oraz ogolić podbrzusze (ponad wzgórkiem łonowym). Jeżeli masz wątpliwości, które dokładnie miejsce ogolić, zapytaj o to położną.
  • Kobiecie podawane są płyny w postaci kroplówek.
  • Na sali operacyjnej zakładany jest cewnik do pęcherza moczowego.
  • Zespół anestezjologiczny znieczula kobietę – lekarz wybiera najlepszy rodzaj znieczulenia dla danej kobiety: podpajęczynówkowe, zewnątrzoponowe lub ogólne.
  • Po znieczuleniu następuje odgrodzenie pola operacyjnego parawanem od reszty ciała pacjentki, dezynfekcja pola oraz obłożenie jałowymi serwetami.
  • Lekarz wykonuje nacięcie kolejnych warstw od skóry aż do mięśnia macicznego. Nacięcie ma średnicę od kilku do kilkunastu centymetrów i zlokalizowane jest w dolnej części brzucha na granicy miejsca, gdzie kurczy się mięsień macicy,
  • Następuje wydobycie dziecka, odpępnienie i wydobycie łożyska.
  • Ostatnia faza cięcia cesarskiego to zeszycie wszystkich przeciętych powłok brzusznych.
  • Cała operacja trwa około 45-60 minut, po tym czasie kobieta wraz z dzieckiem jest przekazywana na salę pooperacyjną, gdzie pozostaje w pozycji leżącej na płasko przez kolejnych kilka godzin. W tym czasie dostaje leki przeciwbólowe, które znoszą ból pooperacyjny, kontrolowane są parametry życiowe (saturacja, ciśnienie, tętno), a dziecko przystawione jest do piersi.
  • W zależności od szpitala – kobieta jest uruchamiana, czyli może wstać po 6-12 godzinach od porodu, wyjmowany jest wtedy cewnik z pęcherza moczowego, a pacjentka z dzieckiem przekazywana jest na oddział położnictwa.