Wiek wystąpienia menopauzy (WWM) to cecha ilościowa uwarunkowana wieloczynnikowo. O menopauzie mówimy, gdy czynność jajników wygasa, jednakże wiek menopauzy bardzo trudno prawidłowo oznaczyć, nawet w odniesieniu do konkretnej pacjentki. Kobiety same mają z tym problem, ponieważ okres zapowiadający menopauzę i posiadający pewne jej cechy może wystąpić nawet o kilka lat wcześniej. Tak samo okres kończący menopauzę – nie jest to jeden uchwytny moment. W większości badań informacje o wieku menopauzy uzyskuje się od kobiet na podstawie ankiety.
Co oznacza menopauza?
Biologicznie rzecz ujmując, menopauza wyznacza kres możliwości rozrodczych kobiety. Aby można było mówić o naturalnej menopauzie, musi zostać spełnionych kilka warunków, z których najważniejszy to brak krwawienia miesięcznego przez przynajmniej 12 ostatnich miesięcy – zakładając, że brak ten nie wynika z żadnych patologicznych przyczyn czy np. przebytych operacji.
Kiedy jest czas na menopauzę?
Wiek menopauzy u Polek to średnio 51,25 lat. W podobnym wieku menopauzę przechodzą Finki, Greczynki czy Holenderki. Nieco późniejszą Amerykanki i Hiszpanki, a wcześniejszą Egipcjanki i Indyjki (45,46 lat!).
Czynniki wpływające na wiek menopauzy
Najważniejszym czynnikiem wpływającym na wiek menopauzy są predyspozycje genetyczne, czyli prościej rzecz ujmując: wiek menopauzy u matki. Odziedziczalność tej cechy jest szacowana na poziomie 31–80% w zależności od źródła danych.
Obok czynników genetycznych istotne są jednak czynniki środowiskowe, co udowodniły badania przeprowadzane na parach kobiet-bliźniąt, które – prowadząc inny tryb życia, podejmując odmienne życiowe decyzje czy mając wokół siebie różne okoliczności, w różnym wieku osiągały wiek menopauzalny.
Czynniki przyspieszające menopauzę
Czynnikami przyspieszającymi menopauzę są:
- nierództwo,
- wiek pierwszej miesiączki poniżej 12 roku,
- palenie powyżej 14 papierosów na dobę przyspiesza menopauzę o średnio 2,8 lat,
- niespożywanie alkoholu,
- nadmierna aktywność fizyczna,
- spożywanie nadmiernej ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych,
- nadciśnienie tętnicze,
- unikanie słońca,
- wysokie poziomy ferrytyny!
- obniżona gęstość mineralna kości,
- wysokie poziomy ołowiu we krwi,
- arsenowe zmiany skórne,
- niski status socjoekonomiczny, niski poziom edukacji,
- wytężona praca fizyczna, wysoki stopień kontroli w pracy i narażenie na sytuacje stresowe.
Czynniki opóźniające menopauzęJako czynniki opóźniające menopauzę wymienia się:- predyspozycje genetyczne,
- późny wiek pierwszej miesiączki,
- wielorództwo,
- ciąża (zarówno pierwsza jak i ostatnia) w późnym wieku,
- spożywanie alkoholu,
- spożywanie dużej ilości owoców i białka,
- umiarkowana aktywność fizyczna,
- wyższe BMI (>27 opóźnia menopauzę o 2 lata)!
- spożywanie ponadnormatywnych ilości kalorii,
- nieregularne cykle miesiączkowe, najczęściej długie,
- stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
- wysoki poziom wykształcenia. Okazuje się, że nawet miesiąc urodzenia ma znaczenie! W badaniach najwcześniej menopauzę przechodziły kobiety urodzone w marcu, najpóźniej natomiast urodzone w październiku.
Niemniej wszystkie te czynniki, współwystępując ze sobą, dają podstawy dooszacowania możliwości wystąpienia wcześniejszej lub późniejszej menopauzy u danej osoby. Żaden czynnik nie jest jednak na tyle znaczący sam w sobie, by promować niezdrowe nawyki, np. upijanie się lub objadanie.