Oczekiwanie na maleństwo – niezwykle radosny czas dla przyszłej mamy – wiąże się z wieloma zmianami w funkcjonowaniu jej organizmu, w którym rozwija się nowe życie. W związku z „rewolucją” w ustroju kobiety mogą się pojawić przejściowe dolegliwości, wynikające właśnie z fizjologii ciąży, niekiedy powodujące dyskomfort. Nie dotyczą one jednak wszystkich ciężarnych i zależą od indywidualnych reakcji organizmu. Ponadto wobec radości, jakie przynosi rozwój dziecka, są to tylko drobne niedogodności, z którymi można sobie poradzić.
Ciąża wywołuje zmiany w całym organizmie. W tym czasie zmiany w organizmie kobiety są sterowane przez układ wewnątrzwydzielniczy. Progesteron, czyli ochronny hormon ciąży, sprzyja jej utrzymaniu, ułatwia wzrost macicy ciężarnej, zapobiega skurczom macicy i przygotowuje organizm do porodu. Ale właśnie jego podwyższony poziom (typowy dla okresu ciąży) jest przyczyną niektórych mniej przyjemnych stron ciąży.
Zaparcia w ciąży
Problemy z wypróżnianiem to jedna z mniej komfortowych stron radosnego czasu oczekiwania na maluszka. Są to jednak zupełnie naturalne dolegliwości tego stanu, wynikające z fizjologii ciąży. „Winowajcą” jest progesteron, który obniża napięcie mięśniówki żołądka i jelit, upośledzając tym samym ich czynność ruchową, w efekcie układ pokarmowy ciężarnej pracuje wolniej, zapewniając lepsze wchłanianie pokarmów, a to powoduje wzdęcia jelitowe, zaparcia stolca, zwłaszcza w II połowie ciąży. Zaparcia mogą przyczyniać się do innych dolegliwości, jak bóle głowy, zmęczenie, czy nawet do powstania żylaków odbytu, czyli hemoroidów.
Twardniejący w jelitach stolec jest trudny do wydalenia. Ponadto powiększająca się macica uciska na jelita, nasilając zaparcia. Objawiają się one zbyt rzadkim oddawaniem kału (rzadziej niż trzy razy na tydzień), stolcem o gęstej konsystencji, niepełnymi wypróżnieniami, wzmożonym i często bolesnym parciem, suchością. Mogą się do nich przyczyniać również preparaty żelaza, które jednak bezwzględnie musi przyjmować wiele kobiet w ciąży, a które zaburzają czynności jelita. – Anemia z niedoboru żelaza w ciąży zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego oraz hipotrofii wewnątrzmacicznej
Z kolei niedobór żelaza podczas karmienia piersią może spowodować ograniczenia w rozwoju psychomotorycznym noworodka. Przyswajanie żelaza jest uzależnione od dostępności białka nośnikowego – transferyny. Uważa się, że dzienna podaż żelaza dla kobiety w ciąży powinna wynosić 30 mg. Suplementacja żelaza powinna odbywać się małymi dawkami, ale w długotrwały sposób – dodaje.
Można jednak tym dolegliwościom zapobiegać albo je łagodzić, wprowadzając zdrowe nawyki żywieniowe i ruch. – W przypadku zaparć należy również zmodyfikowqc diete, zapewnić odpowiednią ilość błonnika w spożywanych pokarmach.Zalecane jest unikanie potraw ciężkostrawnych, tłuszczów zwierzęcych, rafinowanych węglowodanów, jak biała mąka i cukier, które długo zalegają w żołądku i jelitach, a spożywanie produktów zawierających błonnik pokarmowy, działający niczym miotła, usuwając resztki z przewodu pokarmowego. Przechodząc przez jelita, błonnik wchłania wodę, przez co rozluźnia stolec i ułatwia wypróżnianie. Najwięcej zawierają go: pełnoziarnisty chleb, otręby zbożowe, kasze gryczana i jęczmienna, brązowy ryż, surowe warzywa i owoce, najlepiej ze skórką, a także owoce suszone. Trzeba jednak uważać na banany – to jedyne owoce, które prowadzą do zaparć.
Łagodzenie zaparć w ciąży
W łagodzeniu zaparć bardzo ważne jest przyjmowanie dużej ilości płynów – dzięki temu niestrawione resztki pokarmów szybciej przechodzą przez przewód pokarmowy. Zalecane jest wypijanie 2–3 l płynów dziennie, najlepiej niegazowanej wody mineralnej, herbatek ziołowych czy świeżo wyciskanych naturalnych soków warzywnych i owocowych, oczywiście niesłodzonych. Korzystnie na układ pokarmowy działają również mleczne napoje fermentowane, zawierające bakterie kwasu mlekowego, jak kefiry czy jogurt.
Niebagatelne znaczenie ma również sposób jedzenia – jedząc w pośpiechu czy na stojąco, niedokładnie gryziemy i przeżuwamy pokarm, dlatego organizm nie radzi sobie z jego trawieniem. Dlatego wskazane jest jedzenie powoli i dokładne przeżuwanie każdego kęsa, i zwracanie uwagi, by nie połykać przy tym powietrza.
Innym pomocnym nawykiem będzie też wypróżnianie się codziennie o tej samej porze, najlepiej rano, ponieważ właśnie po przebudzeniu jelito grube jest najaktywniejsze.
W zapobieganiu zaparciom nieoceniona jest również aktywność fizyczna, często zarzucana przez kobiety w ciąży, a niesłusznie, ponieważ wzmaga pracę jelit. W tym przypadku nie ma mowy o ćwiczeniach odchudzających czy modelujących sylwetkę, bowiem pomóc może już codzienny energiczny spacer bądź regularna, niezbyt forsowna gimnastyka. Pomocne będą natomiast ćwiczenia mięśni dna miednicy mniejszej
Nudności, wymioty w ciąży
Dotyczą niemal co drugiej ciężarnej, to jeden z tzw. domyślnych objawów ciąży. Przyczyną jest rosnący poziom progesteronu. Jeśli nie ustąpią ok. 12.–14. tygodnia ciąży, należy o tym poinformować lekarza. Wymioty nie powodują zagrożenia dla ciąży i nie prowokują poronienia. – Nudności i wymioty zwykle dotyczą I trymestru ciąży i są związane ze zmianami hormonalnymi, zwykle ustępują po 12. tygodniu ciąży, jeżeli nie, nasilają się, utrudniają normalne funkcjonowanie, mogą prowadzić do odwodnienia i wymagają kontaktu z lekarzem i leczenia. Zwykle pomaga prawidłowa dieta, lekkostrawna, odpowiednia podaż płynów.
Jeśli ustąpią nagle i zmniejszy się bolesność piersi, konieczna jest konsultacja lekarska – istnieje bowiem niebezpieczeństwo obumarcia ciąży. Niebezpieczne są również, jeśli towarzyszy im biegunka i wysoka temperatura.
Można się przygotować na tego typu „niespodzianki” – nosić ze sobą woreczki foliowe, chusteczki nawilżone i odświeżające, wodę mineralną, a nawet szczoteczkę i pastę do zębów. Warto też wdrożyć właściwą dietę – częste i niewielkie posiłki, unikanie tłustych potraw, produkty z witaminą B6, która łagodzi odruch wymiotny, nieobjadanie się na noc, dużo płynów, unikanie intensywnych, drażniących zapachów.
Zgaga w ciąży
Nieprzyjemny, kwaśno-gorzki posmak w ustach, piekący ból w przełyku to objawy refluksu żołądkowo-przełykowego, najczęstszej dolegliwości przyszłych mam. Zgaga, odbijanie się i ucisk poniżej mostka są spowodowane rozluźnieniem wpustu żołądka i ułatwionym przedostawaniem się soku żołądkowego do przełyku. Obniżone napięcie mięśniówki woreczka żółciowego i jego przewodów prowadzi do zalegania żółci. Najczęściej dokucza w ostatnich miesiącach, gdy powiększona macica mocno uciska żołądek, ale może też uprzykrzyć całą ciążę. Dla złagodzenia dolegliwości przede wszystkim wskazana jest odpowiednia dieta – 5–6 posiłków, dziennie, rezygnacja ze słodyczy, unikanie tłustych, ostrych, mocno przyprawionych potraw, spanie z wysoko ułożoną głową i tułowiem.